 |
CHINA AND TAIWAN CONFLICT EXPLAINED
WHY CHINA-TAIWAN RELATIONS ARE SO TENSE
MAY 27, 2021 — What’s behind the China-Taiwan divide? Whether it's a bluff or a genuine threat of invasion, the increase in Chinese military activity in Taiwan over the last few months has caused global concern. Điều gì đằng sau sự phân chia giữa Trung Quốc và Đài Loan?: Cho dù đó là một sự vô tội vạ hay một mối đe dọa xâm lược thực sự, sự gia tăng hoạt động quân sự của Trung Quốc ở Đài Loan trong vài tháng qua đã khiến toàn cầu lo ngại.
At the heart of the divide is that the Chinese government sees Taiwan as a breakaway province that will, eventually, be part of the country again. Sự chia rẽ không có tình cảm làm chính phủ Trung Quốc coi Đài Loan là một tỉnh ly khai, cuối cùng sẽ rồi cũng trở lại là một phần của đất nước.
Many Taiwanese people disagree. They feel they in effect have a separate nation - whether or not independence is ever officially declared. Nhiều người Đài Loan không đồng tình. Thực tế họ cảm thấy, họ có một quốc gia riêng biệt - cho dù nền độc lập có được chính thức tuyên bố hay không.
What is the history of this tension? Lịch sử của sự căng thẳng này là gì?
Going back to the beginning - the first known settlers in Taiwan were Austronesian tribal people, who are thought to have come from modern day southern China. Quay trở lại thời kỳ đầu - những người định cư đầu tiên được biết đến ở Đài Loan là những người bộ lạc Đài Loan (Austronesian), những người được cho là đến từ miền nam Trung Quốc ngày nay.
The island seems to have first appeared in Chinese records in AD239, when an emperor sent an expeditionary force to explore the area - something Beijing uses to back its territorial claim. Hòn đảo này dường như xuất hiện lần đầu tiên trong các dữ liệu của Trung Quốc vào năm 239 sau Công nguyên, khi một vị hoàng đế cử một lực lượng viễn chinh đến khám phá khu vực - thứ trò mà Bắc Kinh sử dụng để ủng hộ yêu sách đòi quyền sở hữu lãnh thổ.
After a relatively brief spell as a Dutch colony (1624-1661), Taiwan was administered by China's Qing dynasty from 1683 to 1895. Là thuộc địa của Hà Lan sau một thời gian tương đối ngắn ngủi (1624-1661), Đài Loan được quản lý bởi triều đại nhà Thanh của Trung Quốc từ năm 1683 đến năm 1895.
From the 17th Century, significant numbers of migrants started arriving from China, often fleeing turmoil or hardship. Most were Hoklo Chinese from Fujian (Fukien) province or Hakka Chinese, largely from Guangdong. The descendants of these two migrations are now by far the largest demographic groups on the island. Từ thế kỷ 17, đáng kể một số lớn người di cư bắt đầu đến từ Trung Quốc, thường chạy nạn khó khăn hoặc trốn chạy tình trạng hỗn loạn. Hầu hết là người Trung Quốc Hoklo từ tỉnh Phúc Kiến (Fukien) hoặc người Trung Quốc Hakka, phần lớn đến từ Quảng Đông. Con cháu của hai cuộc di cư này cho đến nay là nhóm nhân khẩu lớn nhất trên đảo.
In 1895, Japan won the First Sino-Japanese War, and the Qing government had to cede Taiwan to Japan. After World War Two, Japan surrendered and relinquished control of territory it had taken from China. The Republic of China - one of the victors in the war - began ruling Taiwan with the consent of its allies, the US and UK. Năm 1895, Nhật Bản giành chiến thắng trong Chiến tranh Trung-Nhật lần thứ nhất, và chính phủ nhà Thanh phải nhượng Đài Loan cho Nhật Bản. Sau Thế chiến thứ hai, Nhật Bản đầu hàng và từ bỏ quyền kiểm soát lãnh thổ mà họ đã chiếm từ Trung Quốc. Trung Hoa Dân Quốc - một trong những người chiến thắng trong cuộc chiến - bắt đầu cai trị Đài Loan với sự đồng ý của các đồng minh là Mỹ và Anh.
But in the next few years a civil war broke out in China, and the then-leader Chiang Kai-shek's troops were beaten back by Mao Zedong's Communist armies. Nhưng trong vài năm tiếp theo, một cuộc nội chiến nổ ra ở Trung Quốc, và quân đội của nhà lãnh đạo Tưởng Giới Thạch lúc đó đã bị quân đội Cộng sản của Mao Trạch Đông đánh trả.
Chiang and the remnants of his Kuomintang (KMT) government fled to Taiwan in 1949. This group, referred to as Mainland Chinese and then making up 1.5m people, dominated Taiwan's politics for many years - even though they only account for 14% of the population. Tưởng và những người còn sót lại trong chính phủ Quốc dân đảng (KMT) của ông ta chạy sang Đài Loan vào năm 1949. Nhóm này, được gọi là Hoa lục và sau đó chiếm 1,5 triệu người, đã thống trị nền chính trị của Đài Loan trong nhiều năm - mặc dù họ chỉ chiếm 14% dân số.
Having inherited an effective dictatorship, facing resistance from local people resentful of authoritarian rule and under pressure from a growing democracy movement, Chiang's son, Chiang Ching-kuo, began allowing a process of democratisation. Thừa hưởng một chế độ độc tài hiệu quả, đối mặt với sự phản kháng của người dân địa phương phẫn nộ với chế độ độc tài và chịu áp lực từ một phong trào dân chủ đang phát triển, con trai của Tưởng, Chiang Ching-kuo, bắt đầu chấp nhận một quá trình dân chủ hóa.
President Lee Teng-hui, known as Taiwan's "father of democracy", led constitutional changes towards a more democratic political layout, which eventually led to the election of the island's first non-KMT president, Chen Shui-bian, in 2000. Tổng thống Lee Teng-hui, được gọi là "cha đẻ của nền dân chủ" của Đài Loan, đã dẫn đầu những thay đổi hiến pháp theo hướng bố cục chính trị dân chủ hơn, dẫn đến cuộc bầu cử tổng thống không thuộc Quốc dân đảng đầu tiên trên đảo, Chen Shui-bian, vào năm 2000.
What about recent hostility? Còn về sự chống đối gần đây?
Relations between China and Taiwan started improving in the 1980s. China put forward a formula, known as "one country, two systems", under which Taiwan would be given significant autonomy if it accepted Chinese reunification. Quan hệ giữa Trung Quốc và Đài Loan bắt đầu được cải thiện vào những năm 1980. Trung Quốc đưa ra một công thức, được gọi là "một quốc gia, hai hệ thống", theo đó Đài Loan sẽ được trao quyền tự chủ đáng kể nếu chấp nhận thống nhất với Trung Quốc.
This system was established in Hong Kong to be used as something of a showcase to entice Taiwanese people back to the mainland. Hệ thống này được thành lập và sử dụng ở Hồng Kông để dụ dỗ và lôi kéo người Đài Loan quay trở lại đại lục.
Taiwan rejected the offer, but it did relax rules on visits to and investment in China. In 1991, it also proclaimed the war with the People's Republic of China on the mainland to be over. Đài Loan đã từ chối lời đề nghị, nhưng họ đã nới lỏng các quy định về các chuyến thăm và đầu tư vào Trung Quốc. Năm 1991, Đài Loan cũng tuyên bố kết thúc chiến tranh trên đất liền với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
There were also limited talks between the two sides' unofficial representatives, though Beijing's insistence that Taiwan's Republic of China (ROC) government is illegitimate meant government-to-government meetings couldn't happen. Ngoài ra còn có các cuộc đàm phán hạn chế giữa các đại diện không chính thức của hai bên, mặc dù Bắc Kinh khăng khăng rằng chính phủ Trung Hoa Dân Quốc (ROC) của Đài Loan là bất hợp pháp, nghĩa là các cuộc họp giữa phe chính phủ không thể diễn ra.
And in 2000, when Taiwan elected Chen Shui-bian as president, Beijing was alarmed. Mr Chen had openly backed "independence". Và vào năm 2000, khi Đài Loan bầu Trần Thủy Biển làm tổng thống, Bắc Kinh đã hoảng hốt. Ông Chen đã công khai ủng hộ "nền độc lập".
A year after Mr Chen was re-elected in 2004, China passed a so-called anti-secession law, stating China's right to use "non-peaceful means" against Taiwan if it tried to "secede" from China. Một năm sau khi ông Trần tái đắc cử vào năm 2004, Trung Quốc đã thông qua cái gọi là luật chống ly khai, nêu rõ quyền sử dụng "các biện pháp phi hòa bình" của Trung Quốc đối với Đài Loan nếu nước này cố gắng "ly khai" khỏi Trung Quốc.
Mr Chen was succeeded by Ma Ying-jeou, who, after taking office in 2008, sought to improve relations with China through economic agreements. Ông Trần được kế vị bởi Mã Anh Cửu, người sau khi nhậm chức năm 2008, đã tìm cách cải thiện quan hệ với Trung Quốc thông qua các thỏa thuận kinh tế.
Eight years later, in 2016, Taiwan's current president Tsai Ing-wen was elected. She leads the Democratic Progressive Party (DPP), which leans towards eventual official independence from China. Tám năm sau, vào năm 2016, tổng thống đương nhiệm của Đài Loan Tsai Ing-wen được bầu. Bà lãnh đạo Đảng Tiến bộ Dân chủ (DPP), cuối cùng đảng này nghiêng về phía độc lập chính thức khỏi Trung Quốc.
After Donald Trump won the 2016 US election, Ms Tsai spoke to him on the phone - a break with US policy set in 1979, when formal relations were cut. Sau khi Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Hoa Kỳ năm 2016, bà Tsai đã nói chuyện với ông qua điện thoại - với chính sách gián đoạn của Hoa Kỳ được đặt ra vào năm 1979, khi các mối quan hệ chính thức bị cắt đứt.
Despite the lack of formal ties, the US has pledged to supply Taiwan with defensive weapons and has stressed any attack by China would cause "grave concern". Mặc dù không có quan hệ chính thức, Mỹ đã cam kết cung cấp vũ khí phòng thủ cho Đài Loan và nhấn mạnh bất kỳ cuộc tấn công nào của Trung Quốc sẽ tự chuốc lấy " tai hoạ cho mình ".
Throughout 2018, China stepped up pressure on international companies, forcing them to list Taiwan as a part of China on their websites and threatening to block them for doing business in China if they failed to comply. Trong suốt năm 2018, Trung Quốc đã tăng cường áp lực lên các công ty quốc tế, buộc họ phải liệt kê Đài Loan là một phần của Trung Quốc trên trang web của họ và đe dọa sẽ gây trở ngại khi họ kinh doanh ở Trung Quốc nếu họ không tuân thủ.
Ms Tsai won a second term in 2020. By that time Hong Kong had seen months of unrest, with protesters demonstrating against the mainland's increasing influence - a development many in Taiwan were watching closely. Bà Tsai đắc cử nhiệm kỳ thứ hai vào năm 2020. Vào thời điểm đó, Hồng Kông đã chứng kiến nhiều tháng bất ổn, với những người biểu tình phản đối ảnh hưởng ngày càng tăng ở đại lục - một diễn biến mà nhiều người ở Đài Loan đang theo dõi tỉ mỉ.
Later that year, China's implementation of a national security law in Hong Kong was widely seen as yet another sign that Beijing was becoming more assertive in the region. Cuối năm đó, việc Trung Quốc thực thi luật an ninh quốc gia ở Hong Kong được nhiều người coi là một thái độ quả quyết cho thấy Bắc Kinh đang trở nên quyết đoán hơn trong khu vực.
At the same time, the US has been intensifying its outreach to Taiwan and reassuring Taipei of its continued support. Last September, Washington sent the highest-level state department official in decades to visit the island. Đồng thời, Mỹ đang tăng cường tiếp cận Đài Loan và trấn an Đài Bắc về sự hỗ trợ trực tiếp của họ. Tháng 9 năm ngoái, Hoa Thịn Đốn đã cử quan chức cấp cao nhất của Bộ Ngoại giao trong nhiều thập kỷ tới thăm hòn đảo này.
Beijing strongly criticised the meeting, warning the US "not to send any wrong signals to 'Taiwan independence' elements to avoid severe damage to China-US relations". During the controversial visit, China conducted a live-fire military exercise in the waterway that separates the island from the mainland. Bắc Kinh chỉ trích mạnh mẽ cuộc thăm viếng, cảnh báo Mỹ "không được gửi bất kỳ tín hiệu sai trái nào tới các phần tử độc lập 'Đài Loan' để tránh gây tổn hại nặng nề cho quan hệ Trung - Mỹ". Trong chuyến thăm gây tranh cãi, Trung Quốc đã tiến hành một cuộc tập trận bắn đạn thật ở tuyến đường thủy ngăn cách hòn đảo với đất liền.
This year, President Joe Biden's administration has said its commitment to Taiwan is "rock solid". Năm nay, chính quyền của Tổng thống Joe Biden đã nói rằng lời cam kết của họ với Đài Loan là " đáng tin cậy ".
In the first few days of Mr Biden's presidency, Taiwan reported a "large incursion" by Chinese warplanes over two days. Then on 12 April, the Taiwanese government said China flew the largest number of military jets into its air defence zone for a year. Trong vài ngày đầu tiên nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden, Đài Loan đã báo cáo về một "cuộc tấn công lớn" trong hai ngày của máy bay chiến đấu Trung Quốc. Sau đó, vào ngày 12 tháng 4, chính phủ Đài Loan cho biết Trung Quốc đã bay với số lượng lớn các máy bay phản lực quân sự vào hàng rào phòng thủ phòng không của họ cả năm qua.
In response, US Admiral John Aquilino, head of the Pentagon's Indo-Pacific command, warned that a Chinese invasion of Taiwan "is much closer to us than most think". Đáp lại, Đô đốc Mỹ John Aquilino, chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Lầu Năm Góc, cảnh báo rằng một cuộc xâm lược Đài Loan của Trung Quốc "gần hơn nhiều so với suy nghĩ của hầu hết mọi người trong chúng ta ".
So who recognises Taiwan? Vậy ai công nhận Đài Loan?
There is disagreement and confusion about what Taiwan is. Quy chiếu tới sự bất đồng và sự lẫn lộn về Đài Loan là gì.
China regards Taiwan as a breakaway province which it has vowed to retake, by force if necessary. But Taiwan's leaders say it is clearly much more than a province, arguing that it is a sovereign state. Trung Quốc coi Đài Loan là một tỉnh ly khai mà họ đã thề sẽ chiếm lại bằng vũ lực nếu cần thiết. Nhưng các nhà lãnh đạo Đài Loan nói rằng nó rõ ràng không chỉ là một tỉnh, lập luận rằng nó là một quốc gia có chủ quyền.
It has its own constitution, democratically-elected leaders, and about 300,000 active troops in its armed forces. Nó có hiến pháp riêng, các nhà lãnh đạo được dân bầu và khoảng 300.000 quân Đài Loan đang hoạt động trong các lực lượng vũ trang.
Chiang Kai-shek's Republic of China (ROC) government, which fled the mainland to Taiwan in 1949, at first claimed to represent the whole of China, which it intended to re-occupy. It held China's seat on the United Nations Security Council and was recognised by many Western nations as the only Chinese government. Chính phủ Cộng hòa Trung Hoa Dân Quốc (ROC) của Tưởng Giới Thạch, đã chạy khỏi đại lục đến Đài Loan vào năm 1949, lúc đầu tuyên bố đại diện cho toàn bộ Trung Quốc, mà họ dự định tái chiếm. Đài Loan giữ vị trí của Trung Quốc trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và được nhiều quốc gia phương Tây công nhận là chính phủ Trung Quốc duy nhất.
But in 1971, the UN switched diplomatic recognition to Beijing and the ROC government was forced out. Since then the number of countries that recognise the ROC government diplomatically has fallen drastically to about 15. Nhưng vào năm 1971, Liên Hợp Quốc chuyển đổi công nhận ngoại giao cho Bắc Kinh và chính phủ Trung Hoa Dân Quốc bị buộc phải ra đi. Kể từ đó, số nước công nhận chính phủ Trung Hoa Dân Quốc về mặt ngoại giao đã giảm đáng kể xuống còn khoảng 15 nước.
Given the huge divide between these two positions, most other countries seem happy to accept the current ambiguity, whereby Taiwan has virtually all of the characteristics of an independent state, even if its legal status remains unclear. Với sự phân chia quá lớn giữa hai vị trí này, hầu hết các quốc gia khác dường như vui vẻ chấp nhận sự mơ hồ hiện tại, theo đó Đài Loan hầu như có tất cả các đặc điểm của một quốc gia độc lập, ngay cả khi tình trạng pháp lý của họ vẫn chưa rõ ràng.
How much of an issue is independence in Taiwan? Bao nhiêu vấn đề độc lập ở Đài Loan?
While political progress has been slow, links between the two peoples and economies have grown sharply. Taiwanese companies have invested about $60bn (£40bn) in China, and up to one million Taiwanese people now live there, many running Taiwanese factories. Trong khi chính trị còn chậm tiến, mối liên kết giữa hai nền kinh tế và dân tộc đã phát triển mạnh mẽ. Các công ty Đài Loan đã đầu tư khoảng 60 tỷ đô la (40 tỷ bảng Anh) vào Trung Quốc, và có tới một triệu người Đài Loan hiện đang sống, và nhiều nhà máy Đài Loan đang điều hành ở Trung Quốc.
Some Taiwanese people worry their economy is now dependent on China. Others believe that closer business ties make Chinese military action less likely, because of the cost to China's own economy. Một số người Đài Loan lo lắng nền kinh tế của họ hiện nay đang phụ thuộc vào Trung Quốc. Những người khác tin rằng các mối quan hệ kinh doanh chặt chẽ hơn khiến cho các hành động quân sự của Trung Quốc ít có khả năng xảy ra hơn, vì cái giá phải trả cho nền kinh tế của chính Trung Quốc.
A controversial trade agreement sparked the "Sunflower Movement" in 2014, where students and activists occupied Taiwan's parliament protesting against what they called China's growing influence over Taiwan. Một thỏa thuận thương mại gây tranh cãi đã châm ngòi cho "Phong trào Hoa hướng dương" vào năm 2014, nơi sinh viên và các nhà hoạt động chiếm đóng quốc hội Đài Loan để phản đối cái mà họ gọi là ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc đối với Đài Loan.
Officially, the ruling DPP still favours eventual formal independence for Taiwan, while the KMT favours eventual re-unification. Về mặt chính thức, DPP cầm quyền vẫn ủng hộ nền độc lập chính thức cuối cùng cho Đài Loan, trong khi Quốc Dân Đảng ủng hộ việc tái thống nhất cuối cùng.
A March 2021 opinion poll commissioned by the Taiwanese government shows that currently the majority of Taiwanese support the DPP government's approach in "safeguarding national sovereignty". More and more people also say they feel Taiwanese, rather than Chinese. Một cuộc thăm dò dư luận vào tháng 3 năm 2021 do chính phủ Đài Loan ủy quyền cho thấy hiện tại đa số người Đài Loan ủng hộ cách tiếp cận của chính phủ DPP trong việc "bảo vệ chủ quyền quốc gia". Ngày càng nhiều người nói rằng họ cảm thấy mình giống người Đài Loan hơn là người Trung Quốc.
In the 2020 election Ms Tsai won a record-breaking 8.2 million votes, that was widely seen as a snub to Beijing. Trong cuộc bầu cử năm 2020, bà Tsai đã giành được kỷ lục 8,2 triệu phiếu bầu, điều này được nhiều người coi là một sự khinh thường đối với Bắc Kinh. Trích dịch từ BBC News
